NATIONALE GROENDAG 11 OKTOBER IN ARNHEM

BEN JE ER OOK BIJ OP 11 OKTOBER?

Gemeente Arnhem, Stichting Steenbreek en de provincie Gelderland houden op 11 oktober de Nationale Groendag 2023 in het Nederlands Openluchtmuseum in Arnhem. De belangrijkste vraag die centraal staat is: hoe vergroenen we radicaal in de verdichte stad?   

“De opgaven voor steden zijn gigantisch”, zegt directeur Roel van Dijk van Stichting Steenbreek. Dat is dé landelijke kennis- en netwerkorganisatie die ondersteuning biedt bij het duurzaam vergroenen van de leefomgeving. “Er zit zeker een spanningsveld tussen de woningbouwopgave en de vergroening. Dat laatste is goed voor de biodiversiteit en de klimaatadaptatie. Beide opgaven staan hoog op de agenda van gemeenten en provincies, maar hoe geef je er handen en voeten aan? Hoe houd je in de toekomst een gemeente leefbaar als het gaat om stedelijke ontwikkeling?” Groenprofessionals, stedenbouwkundigen, beleidsmakers en bestuurders komen tijdens het congres bijeen om met elkaar te sparren over dat soort actuele vraagstukken.

SPREKERS

Natuurwaarden bij nieuwbouw
Eén van de sprekers is Onno Dwars. Als CEO van Ballast Nedam Development verlegt Dwars grenzen, met als ultiem doel de wereld tot een betere plek maken. Hij maakt onderdeel uit van een  vooruitstrevende generatie groene leiders. Dwars gaat onder andere in op het belang van groen. En: hoe zorg je ervoor dat de natuurwaarden in een stad er bij nieuwbouw niet op achteruitgaan?

Grondlegger 3-30-300-regel
Cecil Konijnendijk, oprichter van het Nature Based Solutions Institute, is grondlegger van de 3-30-300-regel. Daarbij kijk je eerst of je vanuit elke woning drie bomen ziet. Dan bepaal je of 30 procent van een wijk in de schaduw van een boom valt en vervolgens of er vanuit elke woning op 300 meter afstand een verkoelend parkje is. Ontzettend belangrijk voor de mentale gezondheid en de leefbaarheid, maar hoe gaan we met die regel om als de ruimte zo schaars is?

Radicaal vergroenen
Het dagvoorzitterschap van het event is in handen van Sophie Stravens. Landschapsarchitect Adriaan Geuze, directeur van West 8, pleit tijdens het congres voor radicale vergroening. Dit doet hij wel steeds met mededogen voor het “knoeien wat we met z’n allen doen”. Want juist dat knoeien heeft in zijn ogen veel potentie en kan mooi zijn. Hij constateert ook dat een groen landschap essentieel is om als stad aantrekkelijk te blijven.

DEELSESSIES

1. Plant je mee: Najaarsaanplant cruciaal door klimaatverandering
   Het najaar is altijd al de beste periode voor de aanplant geweest, maar door de klimaatverandering verschuiven de seizoenen en is het niet wenselijk om in het late voorjaar en zomer te planten. De groenmensen hoef je dit niet te vertellen, maar hoe ga je hiermee om bij projecten waar je ook rekening hebt te houden met de planning van de andere partners in de projecten, zoals die van civiel? Bij Donker Groep planten ze bij voorkeur in de periode tussen half oktober tot begin april, mits de vorst niet toeslaat. Als de planning uitloopt, wordt in principe niet na begin april geplant. In de tussenperiode worden groenbemesters ingezaaid om zo onkruidgroei te voorkomen en te zorgen voor een net beeld. In het daaropvolgende najaar wordt aangeplant. Gerbert van den Dikkenberg van Donker Design neemt de deelnemers tijdens deze sessie mee in hoe je het beste als groenaannemer kunt anticiperen op de verschillende belangen. Aan het einde van deze sessie introduceert Dominique van de Kamp van Stichting Steenbreek – en campagneleider van Plant je mee – deze campagne.
2. Verdieping op 3-30-300 regel
   De ‘3-30-300-regel’ wordt wereldwijd omarmd en in Nederland hebben verschillende gemeenten de regel opgenomen in hun beleid. De 3-30-300-regel is een maatstaf om de situatie van het groen in relatie tot een gezonde leefomgeving in de gemeente te bekijken. De regel werkt als spiegel (hoe staan we ervoor?) én als ambitie (zoveel groen willen we voor onze inwoners realiseren). Maar hoe is de regel in de praktijk toe te passen? Tijdens deze sessie, die 2 x plaatsvindt, laten Cecil Konijnendijk, grondlegger van deze regel, en Joost Verhagen, directeur van Cobra Groeninzicht, zien hoe je deze regel in de praktijk kunt gebruiken. Cobra Groeninzicht heeft deze regel doorgerekend voor alle panden in Nederland en deze is via de Steenbreek Atlas te raadplegen.
3. Klimaatadaptief bouwen met meetlat
   Het kabinet heeft landelijk vastgelegd aan welke eisen klimaatadaptieve nieuwbouw moet voldoen. In de ‘Maatlat voor een klimaatadaptieve groene gebouwde omgeving’ staat wat van medeoverheden, vastgoedeigenaren en de bouwsector wordt verwacht. Klimaatadaptief ontwikkelen maakt woningen beter bestand tegen hittestress, wateroverlast en droogte. Hoe kan een gemeente deze landelijke richtlijnen implementeren? Rik Peters, adviseur Water en Klimaatadaptatie bij gemeente Ede, vertelt tijdens deze interactieve sessie hoe zijn gemeente omgaat met de maatlat voor nieuwbouw en herinrichting.
4. Stadsgeneeskunde verbetert leefbaarheid wijken
   De aanpak waarmee Rini Biemans – van huis uit arts – al 25 jaar lang de leefbaarheid in Rotterdamse wijken verbetert, noemt hij stadsgeneeskunde. Kort gezegd: Organiseer een deel van het groen- en schoononderhoud op een andere manier tegen dezelfde kosten. Integraal en decentraal uitgevoerd door vrijwilligers op een gezonde manier waarbij de inheemse natuur de ruimte krijgt. Op deze wijze hebben zowel de vrijwilligers als de wijkbewoners baat. Zijn kernboodschap is dat we de natuur zo het werk laten doen en dat dit een gezondere leefomgeving en fraaiere stadsnatuur oplevert. In Rotterdam werkt hij met zijn team sinds 2019 via het Right to Challenge aan een traject ‘Stadsgeneeskunde in de Praktijk’ waarbij hij deze aanpak structureel vorm geeft in de dagelijkse praktijk in samenwerking met de gemeente.
5. Is inheemse beplanting dé oplossing voor het biodiversiteitsvraagstuk?
   Dat het niet goed gaat met de biodiversiteit, is geen nieuws. De vraag is hoe kunnen we in onze eigen omgeving – openbare ruimte en tuinen – de biodiversiteit versterken? Het vervangen van onnodige verharding door bomen, vaste planten en heesters is een effectieve wijze. Maar hoe weet je welke beplanting geschikt is om de biodiversiteit te verbeteren? Door afname van actuele kennis en het promoten van ecologisch beheer waarbij het aannemelijk is om te kiezen voor inheemse beplanting vraagt Bert Griffioen, adviseur van Stichting Steenbreek, zich af of dit de oplossing is en of men bij deze keuze voldoende doordrongen is van de kwaliteit voor de langere termijn, het beheer, het eindbeeld en reacties van bewoners daarop.

EXCURSIES

In totaal vinden er twee buitenexcursies plaats. Een vindt plaats in de stad en de ander in het buitengebied.

1. In het buitengebied van Arnhem staat de natuur op 1.
   De natuur is een proces van continue ontwikkeling. In het natuurvolgend beheer gebruikt de gemeente Arnhem die natuurlijke processen om aan haar doelstellingen op het gebied van biodiversiteitsherstel, klimaatadaptatie, maar ook aan hele concrete uitdagingen zoals verzuring en verdroging, invulling te geven. De focus ligt daarbij op de thema’s organische stof, licht en water. Tijdens de wandeling over bosgebied de Waterberg en de Koningsheide worden concrete voorbeelden gegeven hoe de stad Arnhem het beheer van groen, bossen en bomen op basis van deze thema’s buiten de stad vormgeeft en hoe dit ook een positief effect heeft op de stad zelf.
2. Binnenstedelijk Vergroenen: bottom up versus top down
   Aan de hand van een aantal projecten en initiatieven in de binnenstad van Arnhem gaan we ter plekke in gesprek over de kansen en risico’s van de initiatieven van bewoners en ondernemers en de projecten die de gemeente Arnhem uitvoert. Waar ontmoeten bottom up en top down elkaar? Hoe ga je om met botsingen tussen beide werkwijzen? Kunnen we echt samen met bewoners en ondernemers ‘radicaal vergroenen’? De wandeling biedt niet per se panklare antwoorden, wel inzichten. De uitwisseling van kennis en ervaringen in het werken met de stad staat centraal, actieve inbreng is een must.

UITREIKING STEENBREEKTROFEE

Tijdens de Nationale Groendag wordt de zevende Steenbreektrofee uitgereikt door Margot Ribberink. Zij is de juryvoorzitter van deze verkiezing van innovatieve en inspirerende projecten, waarbij groen en water op een praktische manier worden benut. De jury bestaat verder uit: Robert Graat (Staatsbosbeheer), Ans Hobbelink (AVVN Samen natuurlijk tuinieren), Henk Kuijpers (Stadswerk), Jaap Toet (GGD-regio Utrecht) en Thijs van Mierlo (LSA Bewoners).  De genomineerde projecten zijn:

• De Ecokathedraal in Heerenveen
• Het Voedselbos in Brummen
• Vergroenen voortuinen in Sneek
• Tuin van de Afrikaanderwijk in Rotterdam
• Geef gewipte tegels een tweede leven, uit Krimpen aan den IJssel
• Vergroening dakterras Fongersplaats in Groningen